Vào những năm 1970-1980, giáo xứ chúng tôi chưa có điện vì nằm trong vùng nông thôn thường xảy ra chiến tranh nguy hiểm, nên cha xứ chỉ dâng lễ vào sáng chúa nhật 25/12. Thế nên, có nhiều người, nhất là bọn trẻ chúng tôi cảm thấy thiếu đi không khí “Đêm đông lạnh lẽo Chúa sinh ra đời”.
Lễ giáng sinh năm nay, cha xứ thông báo sẽ tổ chức hát thánh ca và thánh lễ lúc 20 giờ. Đây là lần đầu tiên giáo xứ chúng tôi có lễ đêm, lễ đêm còn để thu hút thêm nhiều người tham dự, nhất là những người chưa có niềm tin công giáo.
Thánh lễ ngoài trời đương nhiên phải có hang đá ngoài trời, công việc này được ông trùm giao cho bọn trẻ chúng tôi. Bọn trẻ chúng tôi gồm 5 người, tuổi từ 17 đến 18, nghĩa là còn rất trẻ.
Được ông Bảy (là ông từ kéo chuông nhà thờ) hướng dẫn cách làm, chúng tôi một một nghe theo lời chỉ dẫn của ông.
Trước lễ 15 ngày, chúng tôi cắt tranh, chặt tre, chặt trúc. Tre thì phơi khô cho nhẹ bớt, trúc để chẻ lạt, tranh đánh thành từng tấm để lợp mái. vv…
Khi đã có đủ vỏ bao ximăng, chúng tôi tiến hành làm ngay.
Hang đá được làm trên mô đất cao có nhiều cây cho bóng mát, chung quanh là bãi cỏ tự nhiên nhưng khá bằng phẳng. Trước hết mô đất được nhổ sạch gai, cỏ cắt cho bằng. Để tạo khung xương cho hang đá, chúng tôi đóng những chiếc cọc bằng thân cây tre xuống đất thật vững chắc. Cây cao nhất 4 mét, cây thấp 2 mét, những nhánh tre khác được uốn lượn sao cho có độ cong thích hợp để có một hang rộng lợp lá được.
Bộ khung tre làm mất 2 ngày và bây giờ là giai đoạn khó nhất; dùng giấy ximăng bao phủ khung xương. Những tấm giấy được dán dính thành những miếng to, chúng tôi còn dùng vôi và nước màu xanh quét lên giấy giả đá bám rêu, sau đó chúng tôi phủ giấy từ trên cao xuống và được kết nối bằng những chiếc lạt nhỏ.
Tối trước lễ một ngày (ngày 23), chúng tôi đem 5 đèn dầu (đèn bão) ra thắp để thử xem độ sáng của chúng, kết quả là tốt, riêng cây thông chưa có đèn. Chúng tôi đang bàn chuyện mua thêm đèn, bất ngờ từ bên trái chiếc đèn đầu bị đổ do một em bé gái trong lúc vui đùa đã đụng phải. Ngọn lửa nhanh chóng cháy lan vào trong làm chúng tôi trở tay không kịp. Chỉ 15 phút sau cả một công trình vất vả đã tan ra tro ra than.
Hôm sau. Cha xứ là người rất bình tĩnh, theo lời cha chúng tôi đem về đủ 50 bó rơm (vì là mùa gặt, rơm rất dễ kiếm), Cha dùng những bó rơm này chồng lên nhau để sao cho có bó cao bó thấp, rồi cha quây chúng thành vòng bán nguyệt. 3 tấm tranh lưa thưa trên 4 chiếc cọc liêu xiêu (đóng rất chắc) đã tạo được cảnh rất khó nghèo.
Đêm hôm ấy có khá đông người đi dự lễ. Khi nhìn thấy nơi Chúa sinh ra là một nơi hoang vắng lạnh lẽo, mái tranh xiêu vẹo cùng với ngọn đèn leo lét đã làm xúc động nhiều người, có cả người lương.
Chúng tôi là những người trực tiếp làm ra cảnh này mà người nào người nấy cũng ngậm ngùi. Chúng tôi tự nhủ:
- Phải chăng Chúa muốn chúng tôi thấy được cảnh Chúa giáng sinh năm xưa, nơi hang chăn bò lừa hôi hám, tối tăm.
- Phải chăng Chúa muốn chúng tôi thông phần đau khổ với Chúa với anh em, những người lang thang đói rách.
- Phải chăng Chúa muốn dạy chúng tôi đừng vì đau khổ ở đời này mà mất niềm tin nơi Thiên Chúa.
Sau này cứ mỗi dịp lễ giáng sinh về, riêng tôi đứng trước hang đá được trang hoàng lộng lẫy, đèn màu lấp lánh, tôi thường nhắm mắt lại nhớ về hình ảnh xưa mà dâng trào cảm xúc.
Lạy Chúa. Vì yêu thương chúng con, Chúa đã đến với chúng con trong cảnh cơ hàn. Xin thương ban cho chúng con đừng vì vẻ hào nhoáng, tiện nghi bên ngoài mà quên đi nỗi bất toàn của con người chúng con. Xin ban cho chúng con mãi mãi là loại thụ tao ngoan hiền của Chúa. Amen
Tôma Đỗ Lộc Sơn
